Benzinli motorlarda yanma olayını kıvılcım oluşturarak başlatan bujilerin başları, direkt olarak yanma odasına bakar. Böylece yanma odasında meydana gelen yanmanın tüm etkilerine maruz kalır. Motordan sökülen bujilerin gözle kontrol edilerek, motorun durumu hakkında çıkarımlar yapılabilir, buna buji başlarının okunması denir. Buji başlarının incelenmesiyle, çeşitli motor arızalarının teşhisi yapılabilir.
Bujilerden arıza tespiti ve arıza yorumu aşağıda resimli olarak gösterilmiş ve açıklanmıştır.
NORMAL KULLANILMIŞ BUJİ
Bujinin burun porseleni gri-beyaz, gri-sarı, gri-kahverengi ise motor normal çalışıyor, yanma normal gerçekleşiyor, hava yakıt karışımı iyi demektir. Motorun ateşleme sistemi sağlam, zamanında ve güçlü ateşleme yapıyordur. Sıcak buji soğuk buji seçimi doğru yapılmış. Yakıt ve motor yağı doğru ve kaliteli demektir. Bu aşırı derecede ısınmamıştır. Belirli bir süre kullanılmış normal bir bujinin görünüme sahiptir.
KARARMIŞ KURUMLANMIŞ BUJİ
Bujinin burun porseleni kurum is tabakasıyla kaplanmış haldedir.
Buji neden kararır? Bu neden kurum bağlar?
Motorda silindirlere (yanma odasına) alınan hava-yakıt karışımı oranı doğru-uygun değil. Motor zengin karışımla çalışıyor, yani çok fazla yakıt ve daha az havadan meydana gelen hava yakıt karışımı mevcut. Zengin karışımın sebebi, olması gerekenden daha fazla yakıt püskürtülmesi olabileceği gibi; motora yetersiz hava alınmasından da kaynaklanabilir. Motora yetersiz hava alınmasının sebebi; hava filtresinin tıkalı olması, kirli olması, yanlış filtre seçimi vb. olabilir.Kabüratörlü motorlarda jikle kolu çekili kalmışsa veya jikle kelebeği kapalı kalmışsa, motor zengin karışımla çalışacaktır.
Buji Kararırsa Kurum Bağlarsa Ne Olur?
Motorda ateşlemede kesiklik, hızlanmada motorda kesinti meydana gelir. Dalgalı rölanti, düşük güç, yüksek yakıt tüketimi gibi sonuçları olur.
Buji Kararmasını Önlemek İçin Çözüm Nedir?
Bujinin kararmasını kurum bağlamasını önlemek için, sebep olan arızanın giderilmesi gerekir. Motorun zengin karışımla çalışmasının bir çok sebebi olabilir; hava yakıt karışımını belirleyen yakıt-enjeksiyon sistemindeki bir arıza veya motorla ilgili bir sensör (algılayıcı) arızası motorun zengin karışımla çalışmasına sebep olabilir. Basit bir örnek verilirse, motor suyu sıcaklık sensörü arızalanıp, motor sıcaklığını çok düşük gösteriyorsa; ECU, motoru soğuk zannedip hep zengin karışımla çalıştıracaktır. Bunun dışında ateşleme sistemi ve hava filtresi kontrol edilmeli.
(Bkz: Buji Arızaları Nelerdir?)
BUJİ YAĞLANMASI
Bujinin burun porseleni, buji tırnağı ve orta elektrot; yağ tabakasıyla (parlak kurum ile) kaplanmıştır.
Buji Neden Yağlanır?
Bujinin yağlanmasının sebebi, silindir içerisine (yanma odasına) çok fazla motor yağının gelmesinden kaynaklanır. Yanma odasına motor yağı sızmaktadır.
Yanma odasına yağ sızıntısı olmasının ve bujini yağlanmasının sebepleri:
*Motora çok fazla yağ konmuştur. Yağ seviye çubuğundan yağ seviyesi kontrol edilmeli.
*Pistondaki yağ segmanlarının aşınmış olması ve silindir içerişimdeki yağ filmini sıyıramaması (bu durumda motor yağ eksiltecektir – yağ yakacaktır ve egzozdan mavi duman atacaktır.
*Supap kılavuzları aşınmıştır. Supap sapları, silindir kapağındaki deliklerin içerinden geçmiş halde, yukarı-aşağı hareket ederek (açılıp kapanarak) çalışırlar. Supap saplarının içinden geçtikleri bu deliklere; supap klavuzu, supap gaydları (guide) veya supap kayıtları denir. Buralardaki aşınmalardan dolayı silindir kapağındaki motor yağı, silindir içerisine sızabilir. Ayrıca, supaplardaki plastik yağ contaları da aşınmış, sertleşmiş, kopmuş olabilir.
*Silindir kapak contasının bozuk olması sebebiyle, yağ kanalından geçen yağın bir kısmı yanma odasına sızıyor olabilir.
*Motor eğer iki zamanlı bir motorsa, örneğin ağaç motoru veya mobiletlerde kullanılan iki zamanlı motorlar gibi; bu motorların ayrıca bir yağlama sistemi yoktur. Benzin içerisine iki zamanlı motor yağı karıştırılarak kullanılır. Eğer benzin fazla karıştırılmışsa, buji yağlanacaktır.
Buji yağlanmasını engellemek için yukarıda sayılan olası arızalar tespit edilmeli ve giderilmelidir.
Buji Yağlanırsa Ne Olur?
Motor zor çalışır veya hiç çalışmaz. Ateşleme kesiklik, güçte kesinti meydana gelir, yakıt tüketimi artar.
Yağlanmış Buji Nasıl Temizlenir?
Buji yağlandığında, önce yağlanmaya sebep olan sorun ortadan kaldırılır, daha sonra mümkünse ideal olanı yeni bujilerle değiştirmektir. Bujiler değiştirilmeden temizlenip kullanılmak isteniyorsa, uygun temizleyici spreylerle, diş fırçasıyla veya tel fırçayla yağlanmış buji temizlenebilir. Sanayide özel buji temizleme cihazları bulunmaktadır, bu cihazlarla da bujiler temizlenebilir. Bu temizliği yapılırken, tırnak ve orta elektrota zarar verilmemeli, buji tırnak aralığı bozulmamalı, buji tırnak aralığı sentille kontrol edildikten sonra motora takılmalıdır. Buji temizleme işleminde yağlı kısım dikkatli bir şekilde yakılarak da temizlik yapıldığı bilinmektedir. Temizlenen buji kuru temiz bir bezle silinir, tırnak ayarı yapılır ve motora takılır.
KURŞUN KAPLANMIŞ BUJİ
Buji burun porseleni kahverengi-sarı-yeşil renk renk tonlarındadır. Bunun sebebi kurşunsuz benzin yerine kurşunlu benzin kullanmak veya motoru kısmi yükte uzun süre çalıştırmaktır. Bu durum ateşlemede kesikliğe neden olur. Bujilerin değiştirilmesi gerekir, bujileri temizlemek işe yaramaz.
BUJİ UCUNDA KÜL OLUŞUMU
Yakıt veya özellikle yağ içerisindeki katkı maddeleri, bujinin orta elektrotu çevresinde kül tabakası oluşturur. Yanlış yakıt veya yanlış motor yağı seçimi bu probleme yol açmaktadır. Buji orta elektrotunun ve tırnağı külle kaplanması durumunda, buji aşırı ısınacaktır, motor gücü düşecektir. Bu durumda bujiler değiştirilmeli ve doğru motor yağı kullanılmalıdır.
BUJİ ORTA ELEKTROTUNUN ERİMESİ
Buji orta elektrotu tamamen veya kısmen eriyebilir.
Buji elektrotu erimesinin sebepleri:
*Ateşleme sisteminin bujileri yanlış zamanda ateşlemesi (zamansız ateşleme) sebebiyle,
*Avans ayarının yanlış olması sebebiyle,
*Supapların ayarsız veya yanmış-erimiş olması sebebiyle,
*Yanlış tip buji kullanılması, ısı değeri yanlış seçilmiş buji kullanımı sebebiyle,
*Kalitesiz yakıt kullanılmasıyla bu sorun ortaya çıkabilir.
Bu durumda ateşlemede kesiklik, motor gücünde düşüş ve motor hasarı görülebilir.
Diğer motor arızalarıyla birlikte, ateşleme sistemi arızaları giderilmeli, supap sorunları giderilmeli, doğru bujiler seçilerek yenisiyle değiştirilmelidir.
BUJİ ORTA ELEKTROT VE TIRNAĞININ KAYNAMASI
Bujinin orta elektrotu ve tırnağına yapışan yabancı maddeler birikerek uçları birleştirir. Bunun sebebi kötü yanmadır.
Orta elektrotun kaynamasının sebepleri:
*Yanlış ateşleme zamanı, bozuk distribütör (klasik ateşleme sisteminde),
*Supap arızası,
*Yanlış ateşleme avansı (çok fazla avans verilmesi),
*Yanlış-kalitesiz yakıt,
*Yanma odasındaki yanma artıkları.
Çözüm için sebep olan arızalar tespit edilip giderilmeli ve bujiler değiştirilmelidir.
Orta elektrot kaynadığında ne olur?
Motor performansı düşer, ciddi motor hasarları görülebilir.
BUJİ ORTA ELEKTROTUNUN AŞIRI AŞINMASI
Bujilerçalıştıkça, zaman içerisinde aşınırlar. Aşınma orta elektrot ve tırnak yüzeyinde meydana gelir. Bujiler periyodik olarak zamanı geldiğinde değiştirilmezse ve çok uzun süre kullanılmaya devam edilirse, bujinin orta elektrotu aşınacaktır. Orta elektrot aşındığında, orta elektrot ile tırnak arasındaki mesafe olan; tırnak aralığı artacaktır. Bu durumda kıvılcım kalitesi düşer, yanma verimi düşer, yakıt artar, hızlanma sırasında motorda güç kesintileri meydana gelir, ilk çalıştırmada zorluklar görülür. Bu durumda bujilerin değiştirilmesi gerekir. Bujilerin değiştirilme periyotlar araçların kataloglarında belirtilmiştir, buna göre değiştirilmeleri gerekir. Genel bir bilgi olaraksa 30 bin kilometrede bir bujilerin değiştirilmesi önerilir.
BUJİ TIRNAĞININ AŞIRI AŞINMASI
Motorun vuruntulu çalışması ve yanma odasındaki birikintilir, buji tırnağının (dış elektrot) aşınmasına sebep olur. Bu durum ise; yetersiz ateşlemeye, motorun zor çalışmasına, hızlanmada kesintiye neden olur. Bujiler değiştirilmelidir.
BURUN PORSELENİNİN KIRILMASI
Bujilerin burun porseleni (izolatör uç), bujinin düşürülmesi, fiziksel bir darbe, orta elektrot ile burun porseleni arasındaki madde birikintisi, orta elektrotun korozyona uğraması, bujinin çok uzun süre kullanılması gibi sebeplerle burun porseleni kırılabilir. Bu durumda ateşlemede kesiklik meydana gelecektir. Bujiden kopan bir parçanın silin içerisine düşmesi de ciddi motor hasarlarına sebep olabilir. Bujiler değiştirilmelidir.
Ana konu (Bkz: Ateşleme Sistemi)
(Bkz: Buji Nedir? Buji Çeşitleri Nelerdir?)(Bkz: Buji Arızaları Nelerdir?)
Yorumlar
Yorum Gönder