Röle Nedir? Röle Bağlantısı Nasıl Yapılır?



Röleler, küçük bir akım ve voltaj kullanılarak, büyük bir akım ve voltajın kontrol edilmesini sağlar. Röleler aslında elektromanyetik olarak çalışan açma-kapama şalterleridir. Yani normal bir şalter el ile açılıp kapatılırken, röle elektrikle açılıp kapanır. Röle içerisinde bulunan kontaklar (uçlar), manyetik etkiyle açılır veya kapatılır.
Motorlu araçlarda röleler toplu halde sigorta kutusunda bulunur. Sigorta kutusu kaputun altında uygun boş alanda görülebilecek plastik kapaklı bir kutudur. Araçlarda genelde iki adet sigorta kutusu bulunur, biri motor bölmesinde kaputun altında, diğeri şoför mahallinde ön konsolun alt kısmında bulunur. Sigorta kutusunda çeşitli elektrik devrelerinin çok sayıda sigortaları ve röleleri bulunmaktadır. Bu sigorta ve rölelerin hangi donanıma ait oldukları, sigorta kutusunun kapağının altında gösterilmiştir.


Rölede iki temel devre vardır: Kumanda devresi ve yük devresi.

Kumanda Devresi: Bu kısım rölenin içerisindeki bobin ve bu bobini besleyen uçlardan oluşur. Bobini besleyen elektrik hattı ve soket bağlantı uçları ayrıdır. Rölenin aktif edilmesi için, röleye akım beslemesinin yapılması gerekir. Örneğin aracın far rölesinin açılması için, sürücü far şalterini çevirir ve röle aktif olur. Demir çekirdek etrafına sarılmış olan bakır telden oluşan bobin, manyetik etki (mıknatıslanma) ile açılıp kapatılmak istenen diğer devrenin kontak uçlarını birleştirir veya ayırır. Far şalteri açılır, far rölesi aktif hale geçer, farlara giden yüksek akım hattının kontak uçları temas ettirilir, devre kapatılır, farlar yanar.


Yük Devresi:Yük devresi, çalıştırılmak istenen elektrik devresinden meydana gelir; marş motoru, farlar, fan motoru vb. Bu kısımda röle ile kumanda edilmek istenen elektrik devresi (hattı) vardır. Bu elektrik hattının röle kutusundaki bağlantı soket uçları ayrıdır. Röle içerisindeki kontak uçları, bu devrenin hattına bağlı durumdadır. Örneğin far lambalarına giden elektrik hattının + ucu, bu röle üzerinden geçirilir. Röle aktif olduğunda far lambası elektrik beslemesi gerçekleşir ve farlar yanar.

Röle Çeşitleri: Akım röleleri (Marş, farlar, şarj sist, korna, radyatör fanı, kalorifer fanı, kızdırma bujisi vb.) ve Emniyet röleleri olarak ikiye ayrılır.

Oto elektrikte elektrikli donanımların kumandasında rölelerin kullanılması oldukça faydalı bir yöntemdir. Örneğin far devresi oldukça yüksek bir akım çeker, yüksek akım çeken devrede kalın elektrik kablosu kullanmak gerekir. Röle olmasaydı, kalın kablodan oluşan far tesisatı sürücüye kadar çekilmesi gerekirdi, sürücü bir anahtarla farları açıp kapatırdı. Bu durumda çok daha uzun bakır kablo kullanılması gerekirdi. Ayrıca yüksek akım çeken bir devrenin mekanik şalter (anahtar) ile sürücü tarafından sürekli açılıp kapatılması, şalterlerin arıza yapmasına sebep olacaktır. Röle kullanımıyla, kalın far tesisatı kısa tutulmuş ve bu tesisat far rölesi ile kumanda edilmiştir. Böylece sistem güvenli ve ekonomik hale gelmiştir.
Röleler düşük akımla çalıştıklarından, ince tesisat kabloları kullanılabilir.

Örneğin marş sisteminde marş motoruna giden akım çok fazladır. Bu sebeple çok kalın kablo ile direkt olarak marş selenoidine aküden hat çekilmiştir. Negatif (şasi) hattı ise yine çok kalın kablo ile şasiye bağlanmıştır. Marş motoruna giden kalın yüksek akım kablosu, marş selenoidine (marş şalteri) bağlanmıştır. Bu yüksek akım, marş selenoidi ile kumanda edilir, aslında marş selenoidi de bir çeşit güçlü röledir. Marş selenoidine giden kumanda akımı da yine kontak anahtarının çevrilmesiyle, marş rölesinden gönderilir.